december 2019 – Dichter bij mijn vader

Fotoalbum

Zo vader, zo kleinzoon, zo kleindochter; Toba-meer

Een plek dat ik zeker wil bezoeken. Dan betekent dan zo vader, zo zoon, zo kleinzoon.
Het is een opvallend geografisch verschijnsel, het Toba-meer. Het is een meer, een groot meer. Maar in dat meer ligt een eiland, een groot eiland; Pulau Samosir. Als je op de kaart kijkt of zelfs op de satelliet wekt het toch de indruk dat het net geen eiland is, maar een schiereiland. Schijn bedriegt. Het verhaal s dat het een schiereiland was. Tot 1907 was er van een landengte en daarmee was het een schiereiland. De landengte werd geslecht om de mogelijkheden voor scheepvaart te bevorderen. Het werd daarmee een eiland, een gemaakt eiland. Met een brug werden vervolgens de twee stukken land weer per weg bereikbaar.

De kaart van het Toba-meer

Het Toba-meer is een toeristisch centrum, mensen verblijven er graag. Ook in de koloniale tijd werd de regio al bezocht vanwege de rust en de schoonheid. Zo had Deli Maatschappij, die op Noord-Sumatra vele ondernemingen exploiteerde, een bungalow op het schiereiland bij Parapat. Die fungeerde als passanggrahan (doorreisverblijf) voor leidinggevenden van het bedrijf.

Eind 1948 tot maart 1949, tijdens de Tweede politionele actie verbleven Soekarno en ander verzetsstrijders in deze villa. Verre van vrijwillig. Zij waren in Jogjakarta gevangen genomen, werden naar Noord-Sumatra gevlogen in deze villa geïnterneerd. Er werd in de villa ook volop onderhandeld. Het werd steeds duidelijker dat de onafhankelijkheid niet tegen te houden was.
In mei 1949 ging Nederland overstag. De Van Roijen-Roem-verklaring was een op 7 mei 1949 gesloten overeenkomst tussen de onderhandelaars Jan Herman van Roijen en Mohammed Roem over het beëindigen van de vijandelijkheden in aanloop van de Rondetafelconferentie in Den Haag later in 1949 waarin Nederland de onafhankelijkheid van Indonesië zou erkennen.

Mijn vader verbleef in de regio in het najaar van 1949. Op dat moment was er vanaf 10 augustus al sprake van een staakt-het-vuren. Het was verre van rustig, volop schermutselingen, maar van oorlogshandelingen was geen sprake meer.

In het album van mijn vader een aantal fraaie foto’s.

Mijn zoon en mijn dochter aan het Toba-meer

Mijn zoon schrijft op 28 november 2012 in zijn dagboek het volgende:
“Op een of andere manier is opa de afgelopen dagen veel in mijn gedachten. Ik zou hem graag beter hebben leren kennen. Maar het voelt goed om hier te zijn, wetende dat ook hij hier heeft kunnen genieten.”

Mijn dochter was in 2017 aan het Toba-meer.

Voor mij volop redenen om ook naar het Toba-meer te gaan.

Wist je dat .....?

Bahasa Indonesia

Er zijn meer dan 700 moedertalen in het hele eilanden rijk Indonesië. Het huidige Bahasa Indonesia fungeert als een “linga franca”; een taal waarmee mensen met verschillende moedertalen met elkaar kunnen communiceren. Het is inmiddels de officiële taal van Indonesië. Inmiddels is het voor 23% van de inwoners de moedertaal.
De taal is gebaseerd op het oorspronkelijke “Maleis”. Deze taal ontstond in het oosten van Sumatra en vormt de basis voor zowel het Bahasa Indonesia als het Maleisich. Het werd met name gebruikt als handelstaal, om economische relaties tussen allerlei gebieden te vereenvoudigen. Het feit dat de taal, net als de onze, is gebaseerd op het Latijnze schrift. Hiermee was het Maleis een belanngrijke taal die in een heel groot deel van de regio, van Japan tot en met Madagaskar gesproken werd.
Voor Indonesië was dat internationale karakter van de taal en het feit dat het oorspronkelijk weinig als moedertaal functioneerde een voordeel. Geen van de eilanden kon de eigen taal als landstaal opleggen aan de andere eilanden.

Ik ben het Bahasa Indonesia niet machtig. Op mijn tocht wil ik wel proberen in contact te komen met Indonesiërs. lang niet iedereen kent Engels. Om duidelijk te maken waar ik mee bezig ben en met mensen in gesprek te komen heb ik een tekst in het Nederlands geschreven en deze laten vertalen. Ik wil de tekst plasticificeren en voorleggen aan mensen die ik tijdens mijn reis zal ontmoeten.

Nederlands

Mijn vader was in 1949 een van de laatste dienstplichtig soldaten. Er waren toen al afspraken gemaakt over de soevereiniteitsoverdracht op 27 december. Mijn vader was betrokken bij het overdragen van kampementen aan de Indonesische autoriteiten. Mijn vader was hospik.
Mijn vader heeft altijd nog een keer Sumatra en Java willen bezoeken. Door zijn zorg voor mijn gehandicapte moeder en zijn eigen ziekte was hem dat niet gegund. Hij overleed in 2002.
Ik wil nu die reis in zijn plaats maken. Ik wil daar een boek over schrijven. Ik bezoek de plekken waar hij foto’s van heeft gemaakt.

Wilt u mij helpen? Bijvoorbeeld door mij naar de preciese plekken op de foto’s te sturen. Of mij in contact te brengen met mensen die met mij te praten over de periode kort voor en direct na de overdracht van de soevereiniteit? Dat mensen boos waren op Nederland begrijp ik. Maar hoe was dat in de periode rond de overdracht van de soevereiniteit? Hoe keek men naar deze laatste soldaten?
Ik spreek geen Bahasa Indonesia. Ik hoop dus mensen te vinden die bijvoorbeeld Engels spreken of die als tolk zouden willen helpen.

Wilt u mij helpen?

Fred Verhees

Bahasa Indonesia

Ayah saya adalah salah satu wajib militer terakhir pada tahun 1949. Pada saat itu, perjanjian telah dibuat tentang pengalihan kedaulatan pada tanggal 27 Desember. Ayah saya terlibat dalam pemindahan kamp ke pihak berwenang Indonesia. Ayah saya adalah hospik.

Ayah saya selalu ingin mengunjungi Sumatra dan Jawa lagi. Karena perawatannya untuk ibu saya yang cacat dan penyakitnya sendiri, dia tidak diizinkan untuk melakukannya. Dia meninggal pada tahun 2002.

Saya sekarang ingin melakukan perjalanan itu di tempatnya. Saya ingin menulis buku tentang itu. Saya mengunjungi tempat-tempat di mana dia mengambil foto.

Apakah Anda ingin membantu saya? Misalnya dengan mengirim saya ke tempat yang tepat di foto. Atau menghubungkan saya dengan orang-orang yang berbicara kepada saya tentang periode tak lama sebelum dan segera setelah pengalihan kedaulatan? Saya mengerti bahwa orang-orang marah dengan Belanda. Tetapi bagaimana itu dalam periode sekitar pengalihan kedaulatan? Bagaimana orang melihat prajurit terakhir ini?

Saya tidak bisa bahasa Indonesia. Jadi saya berharap menemukan orang-orang yang, misalnya, berbicara bahasa Inggris atau yang ingin membantu sebagai penerjemah.

Apakah Anda ingin membantu saya?

Fred Verhees

Fotoalbum

De weg naar Puntjak

Deze weg krijgt in het fotoboek “Mijn Diensttijd in Indië” met 5 foto’s een hele pagina. Dat moet indruk gemaakt hebben. De foto’s op zich geven daar niet meteen aanleiding toe.

Wat onderzoek maakt het toch al snel duidelijk. Puncak Pass zoals het nu genoemd wordt, is een gewild dagtripje of weekendje. En dat is het al heel lang.
Op Java is het vaak warm en vochtig, zeker in Jakarta. Die plaats is ook nog eens (overigens net als Amsterdam) op zeer drassige en daarmee vochtige bodem gebouwd. Druk, rumoer, warm, heet, uitlaatgassen waren er in de tijd van vader ook al. Het was voor de Nederlandse ambtenaren en ondernemers dan heel prettig om de snel groeiende stad te verlaten en naar Puncak te gaan. De Puncak Pass, zoals het nu wordt geschreven, ligt op ongeveer 1800 meter hoogte en is daarmee veel koeler dan het nagenoeg aan zee gelegen Jakarta. Hollanders lieten er, zoals je op een van de foto’s kan zien, “Zwitserse chalets” bouwen. Op die hoogte en bij die temperatuur is het gebied met name ook geschikt voor het verbouwen van thee.
Maar, schijnbaar, onvergelijkbaar met de huidige tijd. Jakarta is uit zijn voegen gebarsten, heel Java zelfs. Volgens velen is de stad eigenlijk min of meer onleefbaar. Het is er te druk en bovendien “drijft de stad weg naar de zee”. President Joko Widodo maakte onlangs bekend dat er een nieuwe hoofdstad komt voor Indonesië. Die zou dan in de provincie Oost-Kalimantan op het eiland Borneo moeten komen.
Een uitstapje naar Puncak Pass is een mogelijkheid om de drukte even te ontduiken. Het is elke keer die gedachte waarmee heel veel mensen, zeker in het weekend, naar Puncak willen. Om daar vervolgens in een heel lange file (vaak van uren) te komen. Er lijken veel reizigers te zijn die rechts omkeer maken. Dat warmte relatief is blijkt uit de verhalen van toeristen die het opvalt dat Indonesiërs er met ski-jacks rondlopen.

Fotoalbum

Tangkuban parahu

Als ik afga op de schaarse verhalen van mijn vader dan moet de Tangkuban parahu een enorme indruk gemaakt hebben. En dat straalde af naar mij. Zijn beschrijvingen van de berg, van de omgeving, van de geur zijn op mijn blikveld geprint. Vooral indrukwekkend vond ik de naam en het feit dat mijn vader die probleemloos uitsprak.
Een van de belangrijkste onderdelen van mijn speurtocht is het bezoeken van de plekken waat mijn vader is geweest en die zo’n indruk op hem hebben gemaakt. En om te kijken aar wat hij dan had gezien. Bij een vulkaan zullen de veranderingen niet groot zijn. De eerste foto is er een uit het fotoalbum van mijn vader. De tweede is een recente foto.

Deze, ook nu nog volop actieve, vulkaan, zo’n 30 kilometer ten noorden van Bandung, kent zijn top op 2084 meter. De laatste grote uitbarsting was in 2015.

De vulkaan, in de buurt van Bandung, is een attractie. Daar zijn 2 redenen voor. Het is een vulkaan die tot aan de top eenvoudig te bereiken is met de auto. Ook belangrijk is de hoogte waardoor het er veel koeler en daarmee aangenamer vertoeven is. En dat verandert eigenlijk ook niet.

Wat verandert is het aantal toeristen. De eerste foto’s is er weer aan van mijn vader en een uit de oude door van een ander.

Recente foto’s geven een heel ander beeld.

Wist je dat .....?

Indonesië: feiten en cijfers

Een enorm land.

Hier komt mijn opleiding tot geograaf en docent even boven.
Even een aantal gegevens om dat duidelijk te maken:

Banda Aceh in Sumatra is de meest westelijke stad. Merauke op Nieuw-Guinea de meest oostelijke. Mocht je dat gaan wandelen, als alternatief voor bijvoorbeeld het Pieter Pad, volgens Google, moet je dan ononderbroken 830 uur wandelen voor 7.103 kilometer.
Om het echt te beseffen enkele vergelijkingen:
De afstand Boxmeer naar Dubai is 6.023 kilometer.
De afstand Boston (USA in het noordoosten) naar San Diego(USA in het zuidoosten) is 4.780 kilometer.
Moskou – Vladiwostok: is langer, 8.699 kilometer

Dat ons gevoel zo anders is ligt met name met ons beeld dat gebaseerd is op de twee dimensionale kaart van een drie dimensionale aarde. De afstanden rond de evenaar worden op een kaart veel korter afgebeeld dan afstanden ver van de evenaar

Qua oppervlakte is Indonesië het 15^e land en daarmee bijvoorbeeld kleiner dan Kazachstan en Algerije.
Er wonen in Indonesië 260.506.739 mensen. Het is daarmee het 4^e land, na China, India en de USA.
In Rusland wonen per km² 8,3 mensen, in de USA 33,2 mensen. In Indonesië is bevolkingsdichtheid veel hoger; 136,4 per km².
Het hele land omvat 16.056 eilanden.
Het is het land met de grootste moslimbevolking
Het land telt 719 levende talen. Het Indonesisch (Bahasa Indonesia) is de officiële taal, maar het is slechts voor 23 miljoen de moedertaal.

Wist je dat .....?

Links rijden in Indonesië en Suriname

Allebei eeuwenlang Nederlandse kolonies, maar toch wordt er links gereden.
Hoe kan dan?

Beide landsgebieden zijn korte perioden in Engels handen geweest.
In Indonesië van 1811-1816. Gouverneur Raffles voerde toen het links rijden in.
In Suriname was er een Britse overheersing tussen 1804 en 1815.
De verklaring ligt voor de hand; de beslissingen werden niet teruggedraaid.

Niet dus. Ook in Nederland was het gebruikelijk links te rijden. Waar komen die verschillende voorkeuren van vandaan? De voorkeur voor links zou samenhangen met het feit dat de meeste mensen rechtshandig zijn en met het dragen van een zwaard. De schede werd links gedragen, waardoor snel en eenvoudig met de rechterhand het zwaard getrokken kon worden.
De voorkeur om over te schakelen naar een voorkeur voor rechts ontstond na 1700 in Frankrijk als gevolg van de groei van grote karren daar die door meerdere paarden werden getrokken. De koetsier zat op het achterste paard links, waardoor hij met de zweep rechts de paarden het best kon mennen. Die voorkeur voor rechts rijden was overigens beperkt tot de plattelandsbevolking, de aristocratie reed links. Om tijdens de Franse revolutie te voorkomen zich als aristocraat te profileren gingen zij met de paarden ook rechts rijden. Napoleon verplichtte vanaf 1994 om rechts te gaan rijden. Het kom

Er was in Nederland tot 1905 geen nationale wetgeving. In 1905 werd de Motor- en Rijwielwet aangenomen. Daarmee werd het rechts rijden landelijk verplicht. Tot dan toe waren er provinciale en gemeentelijke verordeningen.

Kortom, in Indonesië en Suriname is er in de laatste eeuwen weinig verandert. In Europa is heter eeuwenlang een zootje geweest en is de voorkeur voor rechts rijden gekomen naar de voorkeur voor links rijden.

Maand: december 2019

Nederlands

Bahasa Indonesia